Trylwyredd
Mae disgwyliadau’r cyhoedd am ddarparu gwasanaethau Cymraeg ym maes iechyd a gofal cymdeithasol yn cynyddu. Ymhellach mae’r dystiolaeth yn awgrymu bod posibilrwydd o ragfarn mewn ymchwil a allai beryglu dilysrwydd canfyddiadau a rhwystro datblygiad tystiolaeth newydd dros bolisi ac ymarfer. Gellir gwella’r sefyllfa drwy sicrhau bod ymchwilwyr yn rhoi ystyriaeth lawn i amrywiaeth ieithyddol eu cyfranogwyr ac yn ymateb yn gadarnhaol i’w hanghenion iaith neu eu dewis iaith. Gall LLAIS gynghori ymchwilwyr ar ffyrdd o ymgorffori ymwybyddiaeth iaith yn eu gwaith er mwyn cryfhau trylwyredd astudiaethau ymchwil.
Cynyddu ymwybyddiaeth o’r Gymraeg mewn ymchwil
O ystyried demograffeg y Gymraeg yng Nghymru a’r ymgyrch ddeddfwriaethol a strategol bresennol i hyrwyddo dwyieithrwydd a chyfiawnder y ddarpariaeth ieithyddol ar draws y sector cyhoeddus, dylid ymgorffori ymwybyddiaeth iaith fel rhan annatod o reoli ymchwil. Dengys ffigwr 1 siart llif ar gyfer cynyddu ymwybyddiaeth iaith mewn ymchwil drwy roi ystyriaeth ddyledus i’r Gymraeg ar gamau allweddol o’r broses ymchwil, e.e.
- Sicrhau dulliau samplu priodol
- Gweithdrefnau mesur manwl gywir
- Mesurau casglu data effeithiol
- Cyfieithiadau o ansawdd
- Dulliau dadansoddi digonol.
Wrth fabwysiadu’r dull hwn, gall ymchwil ym maes iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru wir adlewyrchu amrywiaeth ddwyieithog y boblogaeth a darparu’r sylfaen dystiolaeth ar gyfer yr ymarfer a’r polisi gorau i gwrdd ag anghenion defnyddwyr gwasanaethau.